Pedagogizacja

Bajki, baśnie, legendy czy mity towarzyszą ludziom  od niepamiętnych czasów, czyli od momentu, gdy ludzie zaczęli komunikować się za pomocą mowy. W czasach pierwotnych tworzone były dla dorosłych. Dzieci stały się ich adresatem, gdy uznano, że nie są to „mali dorośli”. Małe dzieci doświadczają  wielu emocji w trakcie rozwoju . Wiele z nich  nauczy się je rozumieć i akceptować z upływem czasu. Niektóre emocje są dla dzieci trudniejsze w przeżywaniu, niż inne: maluch nie potrafi samodzielnie poradzić sobie ze strachem, słabościami lub stresującą sytuacją, np. początki pobytu w przedszkolu, pobytem w szpitalu czy rozwodem rodziców. W tych sytuacjach dzieci potrzebują obecności i wsparcia rodziców, żeby móc z czasem samodzielnie stawiać czoła trudnościom. Jedną z form nawiązywania kontaktu już z najmłodszymi dziećmi jest czytanie bajek , baśni, także opowiadanie, które są również wielkim wsparciem we wzmacnianiu poczucia bezpieczeństwa i kompetencji dziecka. Bajki powinny towarzyszyć  dziecku od dnia jego urodzin. Rodzice powinni czytać bajki już niemowlęciu,  kierując się intuicją, że ono tego potrzebuje. W trakcie czytanych bajek dziecko słyszy miły głos bliskiej co działa na dziecko kojąco i czuje się bezpieczne. Podczas czytania jesteśmy blisko dziecka, przytulamy je, patrzymy na nie z miłością, poświęcamy mu czas. To właśnie dzięki poczuciu, że jest ważne i kochane, dziecko zaczyna budować wiarę w siebie, życzliwość, empatię, umiejętności społeczne. Dobrze dobrane książki pomagają w rozwijaniu słownictwa, poszerzeniu wiedzy i nauczaniu  wartości, wzbogaca doświadczenia, ukazuje inne wzorce myślenia. Czytając dziecku poszerzamy tematykę jego zainteresowań, używamy języka literackiego poprawnego i bogatego, dajemy dziecku dostęp do treści, których nie dostarczy mu własne doświadczenie, rozwijamy jego wyobraźnię, wiedzę i wrażliwość moralną. Z wiekiem dziecka  oddziaływanie opowieści jeszcze się zwiększa. Metafory i symbole używane w bajkach pomagają dziecku w odkrywaniu siebie, dzieci mogą je odnieść do swoich doświadczeń. Dziecko utożsamia się z bohaterem ulubionej bajki, chce być jak on  waleczne i dzielne. Dziecko doświadczając trudnych emocji znajduje się w innej sytuacji, niż dorosły, ono dopiero uczy się mówić  wprost o swoich potrzebach, problemach czy lękach. Najczęściej bywa tak, że jeszcze nie potrafi ich nazwać, nie rozumie zaistniałych  sytuacji, nie potrafi zrozumieć  siebie. Rola rodziców polega przede wszystkim na udzieleniu maluchowi wsparcia. W takich momentach pomocą w kontakcie z dzieckiem mogą być dobrze dobrane baśnie, bajki i opowiadania. Opowieści dają świadomość dzieciom, że inni mają podobne problemy jak ono, że nie jest samo w walce z podobnymi przeciwnościami. Taka świadomość podnosi wiarę w siebie i dodaje odwagi, wzmacnia poczucie własnej wartości dziecka. Dziecko liczy na to, że poradzi sobie z trudnościami tak jak jego ukochany bohater. Chcąc mieć pewność, że dobrze dobierzemy bajki do trudności z którymi boryka się nasza pociecha, możemy sięgnąć po bajki terapeutyczne, pisane są one z myślą o wsparciu dziecka w przeżywaniu określonych trudności. Książki  z takimi bajkami adresowane są do dzieci od 3 roku życia. Główne cele bajek terapeutycznych  to uspokojenie, wyciszenie dziecka, obniżenie poziomu lęku, pomoc w diagnozie problemów emocjonalnych, wspieranie w rozwoju osobowości, pomoc w nazywaniu emocji towarzyszącym danemu doświadczeniu, odbudowa obrazu świata i siebie. Bajki terapeutyczne pomagają dziecku w oswajaniu z sytuacją zagrożenia, przedstawieniu jej tak, że staje się dla dziecka zrozumiała, zapoznaniu ze słownictwem dotyczącym emocji, wizualizację treści. Bajka ta wyjaśnia związki przyczynowo- skutkowe między zdarzeniem a doznawaniem emocji, racjonalizuje problem, pokazuje  wzory skutecznego działania, ukazuje inne myślenia o sytuacji trudnej, inne odczuwanie, przedstawia różne trudności, zachęca do mówienia o problemach, poszukiwanie skutecznych rozwiązań, pokazuje wzory pozytywnego myślenia, nastawionego na działanie. Nie możemy nastawić się na natychmiastowe działanie bajki,  potrzebny jest  czasu, aby terapia przyniosła pożądany skutek. Stopniowo lęki z jakimi mierzy się dziecko będą się zmniejszały, ale tylko i wyłącznie od dziecka zależy, czy będzie potrafił pozbyć  się lęku całkowicie, zaakceptuje bajkę czy ją odrzuci. Musimy pamiętać o tym, że każde dziecko jest inne , że to, co dla jednego dziecka jest ważne, dla innego może nie być istotne. Dlatego bardzo ważne jest zindywidualizowanie bajki. Pamiętajmy również, że potrzeby dziecka zmieniają się wraz z jego wiekiem i doświadczeniami  bajka, która w jednym momencie życia dziecka nie okazała się pomocna, może być przydatna  w innej sytuacji, dlatego warto co jakiś czas do niej wracać. Jeżeli dziecko prosi o to, aby przeczytać mu kolejny raz tą samą bajkę, powinien być to sygnał dla nas, że jest w niej to, czego nasze dziecko w danym momencie potrzebuje, że bohater bajki jest mu bliski, dziecko utożsamia się z nim.

Podsumowując moc bajek jest wielka nie tylko zbliżają dzieci i rodziców trakcie czytania do siebie ale także rozbudzają wyobraźnię, wiedzę i wrażliwość moralną. Książki pomagają w rozwijaniu słownictwa, poszerzeniu wiedzy i nauczaniu  wartości, wzbogacają doświadczenia, ukazują inne wzorce myślenia, pomagają również w rozwiązywaniu problemów emocjonalnych z którymi borykają się nasi najmłodsi.

Agnieszka Lisiewicz