Pedagogizacja

 

Złość jest uczuciem – ani dobrym, ani złym, po prostu jest i to jest naturalne. Zwykle łączy się z innymi trudnymi emocjami, takimi jak lęk, wstyd, zazdrość, poczucie winy, może też być spowodowana niezaspokojoną potrzebą. Złość należy do uczuć trudnych w przeżywaniu, jest nieprzyjemna i męcząca, ale jednocześnie jest ogromną energią, której nie musimy wyrzucać czy tłumić, a możemy czerpać z niej siłę i sprawczość. W życiu każdego człowieka – dorosłego i dziecka – przychodzi taki moment, w którym musi zmierzyć się z tematem gniewu. Co więcej, właśnie w relacji pomiędzy rodzicami, a dziećmi często dochodzi do spiętrzenia emocji i wybuchów złości .

Złość to emocja, która nie jest łatwa do opanowania, szczególnie dla dzieci. Jest to w dużej mierze związane z niedojrzałością układu nerwowego. Dzieci nie potrafią rozsądnie ocenić wagi problemu i dopiero z czasem uczą się adekwatnych sposobów wyrażania swojej frustracji, złości i wściekłości. Złość, mimo że jest emocją nieprzyjemną, to jest w życiu bardzo potrzebna i odgrywa ważną rolę. Po pierwsze, pozwala nam stawiać granice innym osobom, kiedy coś nam nie odpowiada. Po drugie, pobudza w nas energię i siłę do działania, kiedy chcemy coś zmienić. Po trzecie, uczucie złości to informacja o tym, że zagrożony jest nasz szacunek do samego siebie, bezpieczeństwo, a pojawia się potrzeba bronienia własnej osoby i przestrzeni. Ataki złości u dzieci bardzo często stanowią wyzwanie dla rodziców. Powinniśmy przy tym pamiętać, że naszą rolą jest nauczenie malucha, jak w sposób akceptowalny społecznie może poradzić sobie z własną złością i frustracją. Tylko jak to zrobić?

Rodzice, dbając o prawidłowy rozwój emocjonalny swoich dzieci, zdają sobie sprawę jak ważne jest akceptowanie i przyzwalanie na wyrażanie wszystkich doświadczanych przez dziecko uczuć. Problem pojawia się, gdy rodzic konfrontuje się z przeżywaną przez dziecko złością. Zastanawia się wówczas, czy może pozwolić na to, aby maluch w napadzie furii niszczył swoje zabawki, bił rodzeństwo, wyrywał zabawki czy pokładał się z krzykiem na podłodze. Pamiętajmy, że przyzwolenie na odczuwanie i wyrażanie złości, nie oznacza naszej akceptacji zachowań  pod jej wpływem.

Naszą rolą jest nauczenie malucha, jak w sposób akceptowalny społecznie może poradzić sobie z własną złością i frustracją.

Złość jest emocją, potrzebną w życiu jak każda inna i ma swoją specyficzną rolę. Pozwala nam na stawianie granic innym osobom, wyzwala w nas siłę i energię do działania, gdy chcemy coś w życiu zmienić. Informuje nas, gdy zagrożone jest nasze bezpieczeństwo, szacunek do samego siebie i potrzebę obrony własnej przestrzeni.

Dzieciom łatwiej jest radzić sobie konstruktywnie ze złością i agresją, jeśli potrafią sobie uświadomić własne uczucia i mają możliwość wyrażenia ich na zewnątrz.

Jak pomóc dziecku wyrażać złość:                       

• domagaj się, aby dziecko mówiło o tym co czuje. Często maluchy reagują agresją, ponieważ nie potrafią wyrazić słowami swojej złości. Możemy modelować takie wypowiedzi dziecka, odzwierciedlając jego emocje słowami:„Rozumiem, że się jesteś zły. Złościsz się, bo nie chcę Ci kupić tej zabawki. Nie krzycz, możesz mi o tym powiedzieć”.
• mów dziecku o własnych uczuciach, np:„Jestem zły, ponieważ…”albo:„Boję się gdyż…”. Dzięki temu dziecko zrozumie, że należy rozmawiać o uczuciach i o tym, co je powoduje.
• rozmawiaj z dzieckiem o tym co się z nim działo, gdy atak złości minie i maluch będzie całkowicie spokojny.
• wyjaśniaj, jak poprzez pewne zachowania można skrzywdzić drugiego człowieka. Opisz czego nie wolno robić, jakie ma to skutki.
• rozmawiaj z dzieckiem na temat złości, sytuacji które ją wzbudzają i alternatywnych sposobów na poradzenie sobie z nią, np:„Co możesz zrobić, kiedy ogarnie cię złość?”, „Czy jest jakieś miejsce, w którym często ogarniają cię nieprzyjemne uczucia?”
• pamiętaj, że dziecko od rodzica uczy się różnych zachowań - także sposobów przeżywania emocji. Jeśli dziecko widzi jak w złości krzyczysz, trzaskasz drzwiami, rzucasz gazetą, itp. bądź pewien, że będzie cię naśladować, dając sobie prawo do podobnego postępowania. Bądź pozytywnym przykładem dla dziecka,jak może radzić sobie ze złością
• baw się z dzieckiem w„Kiedy jestem zły”. Usiądźcie na podłodze, niech każdy z was po kolei pokaże co robi, kiedy jest zły
• zaproponuj dziecku namalowanie uczucia, które je ogarnia gdy traci nad sobą panowanie. Zachęć je, aby w trakcie pracy opowiedziało o tym co przeżywa
• narysuj wspólnie z dzieckiem, różne zachowania ludzi, gdy czują złość (każde na oddzielnej kartce), np. skaczą, krzyczą, niszczą rzeczy, biegają, mówią o tym, idą pojeździć na rowerze. Im więcej wygenerujecie pomysłów, tym lepiej. Następnie podzielcie z dzieckiem rysunki, na te przedstawiające sposoby które kogoś krzywdzą, sprawiają komuś przykrość i na te, które tego nie czynią
• pozwól dziecku na napady złości, ale niech je okazuje tylko w specjalnie do tego przeznaczonym miejscu. Stwórz w mieszkaniu miejsce, tzw.„kącik złości”, w którym dziecko będzie mogło wyładować swoją złość. Możesz umieścić tam gazety, które może pognieść lub porwać, plastelinę do ugniatania, poduszkę, którą może uderzyć, plastikową osłonę z bąbelkami powietrza. Za każdym razem, gdy czujesz że zbliża się napad złości, zaprowadź dziecka do kącika
• chwal i nagradzaj dziecko za każdym razem, gdy uda mu się w inny sposób niż poprzez agresywne zachowanie, rozwiązać problem
• czytaj dziecku bajki, których bohaterami są postacie zmagające się z uczuciem złości i znajdujące sposoby na radzenie sobie z nią. Takimi książkami są np:„Smok Lubomił i tajemnice złości”autorstwa Wojciecha Kołyszko lub „Po co się złościć?” Elżbiety Zubrzyckiej. Możesz sam opowiadać historyjki, w których brakuje zakończenia - dziecko ma wówczas szansę samodzielnego wymyślenia, jak bohater bajki sobie poradził, nie krzywdząc nikogo

Rolą rodziców i wychowawców jest pokazywać dzieciom, jak panować nad złością, uczyć rozróżniania dobra od zła i czuwać, żeby w swoim postępowaniu nie kierowały się strachem czy żądzą zemsty, lecz własnym sumieniem. Musimy rozwijać w nich troskę o słabszych, a nie skłonność do nadużywania siły.