Pedagogizacja

ROZWIJANIE SAMODZIELNOŚCI U DZIECI –

JEDNO Z PODSTAWOWYCH ZAŁOŻEŃ FRIEDRICHA FROEBLA

Wychowawcy w Przedszkolu Gminnym  w Sianowie starają się innowacyjnie podchodzić do zajęć, podsuwać dzieciom kreatywne pomysły na zabawę. Jednym z naszych działań jest realizowanie elementów programu „Dar Zabawy”, który powstał z troski o naturalny rozwój dziecka, o przywrócenie wartości zabawie, zabawkom i całej istocie dzieciństwa.

Opracowany na podstawie koncepcji pedagogicznej Friedricha Froebla, na pierwszym miejscu stawia aktywność zabawową w procesie poznawania przez dziecko świata. Najważniejszą częścią programu Dar Zabawy są zabawy edukacyjne, których zadaniem jest podkreślenie wspólnoty dorosłych i dzieci oraz wykorzystanie do tych zabaw tzw. darów, czyli przedmiotów, które w pełni służą rozwojowi dziecka. Dar Zabawy to przede wszystkim innowacyjne spojrzenie na proces edukacji i wychowania najmłodszych poprzez prawdziwą zabawę – twórczą, radosną i bezpieczną. Jednym z najważniejszych zadań przedszkola jest rozwijanie samodzielności u dzieci. Podstawa programowa wychowania przedszkolnego wskazuje głównie na kształtowanie umiejętności samoobsługowych i higienicznych, ale ważne jest także wdrażanie dzieci do samodzielnego radzenia sobie w sytuacjach życiowych i przewidywania skutków swoich zachowań.

Proszę pani, w co mam się bawić?; Nie umiem tego zrobić…; Ciociu, pomóż! – takie i podobne słowa  słyszymy w przedszkolu coraz częściej. Dzieci wątpią w swoje możliwości, nie chcą pokonywać nawet najmniejszych przeszkód, zbyt łatwo odpuszczają. Często nie chce im się wymyślać zabaw, czekają na gotowe rozwiązania. I nie chodzi tu tylko o dzieci najmłodsze, ale także o starszaki. Dlaczego tak się dzieje? Dzieci są po prostu mało samodzielne. Niestety, wszechobecne w naszych czasach ciągły  pośpiech i brak cierpliwości nie sprzyjają rozwojowi samodzielności u przedszkolaków. Dzieci często nie mają możliwości wykonywania różnych czynności samoobsługowych i uczenia się ich metodą prób i błędów, ponieważ rodzice po prostu nie mają czasu i cierpliwości czekać na dziecko. Chyba każdy z nas widział w przedszkolnej szatni taki obrazek: dziecko stoi nieruchomo, a rodzic je ubiera lub rozbiera od stóp do głów. Często dzieci nie mają też możliwości pomagać w kuchni lub przy sprzątaniu, bo słyszą: Zostaw, ubrudzisz się! Uważaj, bo zepsujesz. Nie chodzi tutaj tylko o czynności ściśle samoobsługowe. Niejednokrotnie dziecko znajduje się w centrum zainteresowania rodziców, którzy chcą mu przychylić nieba. Spełniają jego zachcianki, wyręczają je we wszystkim, nie chcą, by napotykało jakiekolwiek przeszkody czy trudności. Dziecko nie ma wówczas możliwości być  samodzielne i aktywne. Często dopiero w przedszkolu wymaga się od dziecka, aby radziło sobie samo w różnych sytuacjach (nie tylko samoobsługowych), np. podczas wymyślania swobodnej zabawy, kłótni z rówieśnikiem, wykonywania różnych zadań czy podczas zajęć dydaktycznych.

Dzięki pracy według koncepcji Friedricha Froebla dzieci mają niepowtarzalną szansę uczyć się wielu różnych czynności związanych z samoobsługą i samodzielnością, gdyż jednym z jej podstawowych założeń jest rozwijanie u nich zabawowej i zajęciowej samodzielności i aktywności. Wychowanie powinno mieć charakter globalny – okres dzieciństwa to czas zdobywania jak największej ilości nowych doświadczeń. Ważna jest przy tym samodzielność małego człowieka w działaniu i dochodzeniu do wiedzy. Stroną aktywną są przede wszystkim dzieci – poprzez swoje działania zdobywają nowe informacje, eksperymentują, badają, tworzą. Kształtowaniu samodzielności w dochodzeniu do wiedzy sprzyja odpowiednia organizacja zajęć i przestrzeni w sali przedszkolnej. Nauka przez zabawę w kącikach aktywności: „darów”, twórczym, gospodarczym i badawczym, jest świetną okazją do kształtowania u przedszkolaków umiejętności samodzielnego działania w sytuacjach trudnych, problemowych. Dziecko, pracując w małej grupie, wykonując zadanie według wcześniej podanej instrukcji, musi samo sobie radzić z pokonywaniem pojawiających się trudności. Po otrzymaniu instrukcji do wykonania zadania dzieci samodzielnie przygotowują wszystkie niezbędne materiały i pomoce do jego realizacji. Jest to  sposób na kształtowanie u dzieci nawyku stałego podejmowania aktywności i samodzielnego działania.

Według Froebla przedszkolak odkrywa świat poprzez zabawę, która jest w tym wieku podstawą całego przyszłego życia. To zabawa jest dla dziecka najważniejsza i to dzięki niej uczy się ono i rozwija, dlatego bardzo ważne jest zapewnienie mu w ciągu dnia dużej ilości czasu na swobodną zabawę. Dziecko, mając czas wolny, musi wykazać się kreatywnością i samodzielnością podczas organizowania sobie zabawy. To nie rodzic czy nauczyciel wymyśla, w co dziecko będzie się bawić, ale ono samo.

„Dzieci i zegarki nie mogą być stale nakręcane. Trzeba im też dać czas na chodzenie”. Niech słowa Friedricha Froebla codziennie przypominają nam o tym, co dla dzieci najważniejsze: czas. Pozwólmy dzieciom się po prostu bawić, dawajmy im czas na bycie samodzielnymi, na popełnianie błędów, na odkrywanie świata. Stwórzmy im do tego odpowiednie warunki – nie dawajmy kolorowych, świecących i grających zabawek, ale proste drewniane klocki, które są najlepszym sposobem rozwijania kreatywności i wyobraźni.

Panująca obecnie moda na nieskończoną ilość zajęć dodatkowych oraz nieustanne organizowanie dzieciom czasu paradoksalnie nie pozwala im rozwinąć skrzydeł, ale zniechęca i męczy. Pozwólmy dzieciom być samodzielnymi!

Podam tu propozycje kilkuzabaw w kącikach tematycznych rozwijających samodzielność dzieci:

• Zabawy z „darem”– pozwalają na kształtowanie umiejętności sznurowania butów –przewlekając kolorowe sznurówki przez otwory w deseczce i wiążąc je na różne sposoby, dzieci mogą doskonalić tę trudną czynność. Przy okazji mogą tworzyć ciekawe obrazki i kompozycje.
• Zbuduj zamek, który ma… – zabawa matematyczna z darami. Dziecko losuje karteczkę z działaniem matematycznym i oblicza wynik – jest to liczba określonych elementów zamku, np. wieże, bramy, trony. Dziecko samodzielnie konstruuje z klocków zamek, który ma np. trzy wieże lub cztery bramy (zgodnie z wynikiem z karteczki).
• Zimowy obrazek – samodzielne działania twórcze dzieci. Nauczyciel przygotowuje do kącika plastycznego różne materiały, które dzieci mogą wykorzystać do stworzenia zimowego pejzażu, np. wata, płatki kosmetyczne, patyczki higieniczne, biała farba/pasta do zębów, dziurkacze- śnieżynki. Dzieci tworzą pracę według własnego pomysłu, z wykorzystaniem samodzielnie wybranych materiałów.
• Jaki jest lód? – dzieci badają właściwości lodu, oglądają go pod lupą, samodzielnie podają pomysły i sprawdzają, co przyspiesza jego rozpuszczanie, formułują wnioski.

Niemal wszystkie zabawy lub ćwiczenia wykonywane w kącikach są okazją do ćwiczenia samodzielności. Nauczyciel wyjaśnia i podaje instrukcje do każdego zadania, a dzieci samodzielnie, bez jego pomocy wykonują te zadania. Poszukują własnych sposobów na rozwiązanie pojawiających się problemów.

Większość zajęć realizowanych na co dzień w przedszkolach jest okazją do kształtowania  samodzielności dzieci – trzeba je tylko w odpowiedni sposób wyjaśnić, a resztę pozostawić dzieciom. Pokazywać, ale nie wyręczać.

 

Przygotowała : Elżbieta Niedbała

Wykorzystano materiały :

http://www.froebel.pl/,

BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 2.173/2016